Informacje ogólne dotyczące Systemu kaucyjnego
System kaucyjny stanowi mechanizm wspierający proces recyklingu oraz ponownego wykorzystania opakowań. Zgodnie z obowiązującymi regulacjami, jego wdrożenie w Polsce nastąpiło z dniem 1 października 2025 roku.
Od tego momentu w punktach sprzedaży detalicznej będą dostępne napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym. Opakowania te będą oznaczone czytelnym symbolem kaucji wraz z informacją o jej wartości.
W krajach, w których system funkcjonuje od dłuższego czasu, szklane butelki wielokrotnego użytku mogą być wprowadzane do obrotu nawet kilkanaście razy, co przekłada się na wymierne korzyści środowiskowe oraz ekonomiczne.
Obecnie z systemów kaucyjnych korzysta około 180 milionów mieszkańców Europy, co stanowi ponad 25% populacji kontynentu. Od października 2025 roku system ten obejmuje również użytkowników na terenie Polski.
Kaucja a VAT:
- Kaucja nie stanowi elementu ceny produktu. Kaucja nie podlega VAT, więc nie będzie uwzględniana w podstawie opodatkowania.
- Na dokumencie sprzedaży kaucja może zostać ujęta jako odrębna pozycja informacyjna, np. w części niefiskalnej paragonu.
- W przypadku braku zwrotu opakowania, kaucja stanie się częścią ceny
i podlega VAT, wówczas będzie uwzględniona na fakturze jako pozycja sprzedażowa.
Neutralność podatkowa:
- Kaucja zachowuje neutralność podatkową. Oznacza to, że nie podlega opodatkowaniu VAT na żadnym etapie obrotu tj. producent, dystrybutor, sprzedawca detaliczny, o ile opakowanie zostanie zwrócone.
- Rozliczenie VAT od kaucji niezwróconych odbywa się raz w roku, w ramach deklaracji za pierwszy okres rozliczeniowy kolejnego roku podatkowego.
- Stawka VAT uzależniona jest od rodzaju produktu objętego opakowaniem, np.: 5% dla soków, 23% dla napojów gazowanych.
- Podmiot reprezentujący, operator systemu kaucyjnego ponosi odpowiedzialność za przekazanie należnego podatku VAT do właściwego urzędu skarbowego w przypadku niezwróconych opakowań.
Podatek dochodowy:
- Kaucja nie jest traktowana jako przychód, dopóki nie zostanie zatrzymana, tj. do momentu, w którym opakowanie nie zostanie zwrócone przez konsumenta.
- W przypadku zatrzymania kaucji, jej wartość staje się przychodem i podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym zgodnie z obowiązującymi przepisami.
- Wydatki związane z obsługą systemu kaucyjnego, takie jak prowadzenie ewidencji czy wypłaty dla punktów zbiórki, mogą zostać ujęte jako koszty uzyskania przychodu.
Wpływ na ceny:
- Cena napoju zostaje powiększona o wartość kaucji, która podlega zwrotowi konsumentowi w momencie oddania opakowania.
- Zwrot opakowania nie wymaga okazania paragonu, co zwiększa dostępność i funkcjonalność systemu dla użytkowników.
- W przypadku braku zwrotu opakowania, kaucja nie podlega zwrotowi i stanowi koszt ponoszony przez konsumenta.
Obowiązki przedsiębiorców:
- Sklepy detaliczne są zobowiązane do uczestnictwa w systemie kaucyjnym a zakres obowiązków uzależniony jest od powierzchni sprzedaży danego punktu.
- Każda gmina musi zapewnić co najmniej jeden stacjonarny punkt odbioru opakowań objętych systemem.
- Przedsiębiorcy uczestniczący w systemie są zobowiązani do prowadzenia elektronicznej ewidencji opakowań, kaucji oraz zwrotów.
- Podmioty wprowadzające produkty do obrotu, które nie przystąpią do systemu kaucyjnego, podlegają obowiązkowi uiszczenia potrójnej stawki opłaty produktowej.
Wersja 3.87.007 wprowadza zmiany w module Opakowania, znanego dotychczas jako Opakowania zwrotne, umożliwiające konfigurację i rejestrację kaucji, natomiast w jednej z kolejnych wersji, pojawią się zmiany dotyczące rozliczania kaucji.
Moduł będzie dostępny dla wszystkich systemów firmy Humansoft.
Konfiguracja Systemu kaucyjnego
W celu prowadzenia prawidłowej ewidencji obrotu kaucji, należy przeprowadzić konfigurację systemu.
- Menu Kartoteki
W menu Kartoteki dodana została opcja Rodzaje kaucji opakowań objętych systemem kaucyjnym.
Fabrycznie do systemu dodane są trzy znane obecnie rodzaje kaucji:
- Butelki PET (tworzywa sztuczne), jednorazowe,
- Puszki metalowe,
- Szklane butelki wielokrotnego użytku.
Przy rodzaju kaucji definiuje się kwotę kaucji za 1 opakowanie.
Pozycje fabryczne można dowolnie modyfikować, usuwać, jak również tworzyć swoje własne.
- Artykuł
Na formularzu tworzenia nowego artykułu, po wskazaniu typu artykułu Pozycja księgowa, w rodzaju artykułu dodana została opcja Kaucja (bez rejestracji obrotu magazynowego).
Po wybraniu tej opcji, do artykułu można przypisać rodzaj kaucji, zdefiniowany w opcji Rodzaje kaucji opakowań objętych systemem kaucyjnym w menu Kartoteki.
Podczas rejestracji takiej pozycji księgowej niedostępna staje się zakładka dotycząca cen, co oznacza, że nie można ich z tego miejsca zdefiniować, jak również artykuł nie podlega rabatom i promocjom. Nie jest również możliwa zmiana stawki VAT. Podczas sprzedaży artykułu cena będzie pobierana z rodzaju kaucji.
- Definicja dokumentu
W definicji dokumentów sprzedaży, na formularzu definicji rodzaju dokumentu dodano znacznik Bierze udział w rozliczeniach systemu kaucyjnego, a po jego zaznaczeniu pojawia się możliwość zdefiniowania operacji w systemie kaucyjnym.
Dostępne są Sprzedaż (pobranie kaucji) oraz Wprowadzenie kaucji do obrotu.
Druga opcja, tj. Wprowadzenie kaucji do obrotu, przeznaczona jest dla producentów, którzy raportują operatorowi wprowadzone do obrotu opakowania.
- Definicja dokumentu zakupu
Do definicji dokumentów FZ, w ustawieniu Rodzaj dokumentu dodano znacznik Bierze udział w rozliczeniach systemu kaucyjnego.
Zaznaczenie opcji skutkuje uaktywnieniem się listy z możliwością wskazania operacji w systemie kaucyjnym.
Na liście dostępne do wyboru są operacje:
- Zakup u producenta – w przypadku zakupu opakowań lub produktów w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym od producenta.
- Wprowadzenie kaucji do obrotu – zachodzi przy zakupie opakowań lub produktów w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym po raz pierwszy na terytorium kraju w celu używania lub dystrybucji w tym m.in.: import opakowań, import produktów w opakowaniach, wewnątrzwspólnotowe nabycie opakowań, wewnątrzwspólnotowe nabycie produktów w opakowaniach.
- Definicja dokumentu korekty zakupu
Znacznik Bierze udział w rozliczeniach systemu kaucyjnego dostępny jest także w definicji dokumentu korekty zakupu KZ.
- Definicja dokumentu korekty sprzedaży
Możliwość oznaczania rejestrów znacznikiem Bierze udział w rozliczeniach systemu kaucyjnego dodano także do korekt sprzedaży KF.
- Definicja kompletu
Dodano możliwość definiowania kompletów dla zaznaczonych artykułów, z opcji dostępnej pod przyciskiem F12 na liście artykułów.
Jeżeli nie zostanie zaznaczony żaden artykuł, program działa jak do tej pory i definiuje elementy kompletu dla bieżącej pozycji, na której ustawiony jest kursor.
Jeżeli zaznaczone zostaną artykuły, definicja kompletu będzie dotyczyła zaznaczonych artykułów.
Definicja kompletu zastępuje istniejącą definicję za pomocą opcji Wstaw z pozycji albo dodaje do istniejącej definicji pozycje zdefiniowane poprzez wybór Nadpisz/ dopisz.
Aby usunąć istniejące definicje kompletów dla zaznaczonych artykułów, przy pustej definicji kompletu należy wskazać opcję Wstaw z pozycji i wybrać przycisk OK.
UWAGA!!!
Rejestracja kompletu nie jest wymagana do obsługi kaucji. Pozycje księgowe zdefiniowane w systemie, mogą być dodawane ręcznie na dokument.
- Magazyn
W menu Magazyn dodana została opcja Kaucje.
- Automatyczne tworzenie dokumentu
Widoczne są tam pozycje automatycznie utworzone na dokumentach sprzedaży i korektach.
W standardowym dokumencie sprzedaży, dokument Kaucji będzie ocechowany operacją pobranie kaucji.
Faktury zakupu z wykazaną pozycją kaucji wystawione w rejestrze z operacją Zakup u producenta trafią do dokumentu Kaucji z operacją wskazaną w definicji dokumentu.
Faktury zakupu z wykazaną pozycją kaucji wystawione w rejestrze z operacją Wprowadzenie kaucji do obrotu trafią do dokumentu Kaucji z operacją wskazaną w definicji dokumentu.
Dokument KZ z pozycją kaucji wystawiony w rejestrze z operacją Zakup u producenta zostanie wykazany w dokumencie Kaucji z operacją wskazaną w definicji dokumentu.
Analogicznie w przypadku operacji Wprowadzenia do obrotu.
- Ręczne tworzenie dokumentu
Można również dodać dokument ręcznie. W tym miejscu należy zarejestrować zwrot kaucji przez klienta. Dokument utworzony ręcznie ma domyślnie kontrahenta pobranego z ostatniej znalezionej definicji dokumentu ze zdefiniowanym kontrahentem dla sprzedaży detalicznej, natomiast można go dowolnie zmienić.
Na formularzu pozycji dokumentu kaucyjnego należy wybrać:
- Rodzaj kaucji
Po wskazaniu rodzaju będzie pobrana jednostkowa wartość kaucji z definicji.
- Operację ze wskazaniem na:
- Pobranie kaucji,
- Zwrot kaucji,
- Wprowadzenie do obrotu (producent),
- Ręczna korekta kaucji pobranej,
- Ręczna korekta kaucji wypłaconej,
- Przekazanie opakowań operatorowi),
- Zakup u producenta.
Zwrot kaucji jest domyślnie podpowiadany przez program.
- ilość,
- wartość kaucji.
Wartość kaucji wyliczy się po podaniu ilości, ale można ją zmienić ręcznie.
Korekta służy do ręcznego skorygowania ilości i wartości kaucji. Możliwe jest wprowadzanie wartości ujemnych.
Przekazanie opakowań operatorowi domyślnie nie oblicza wartości kaucji.
Dokument kaucyjny nie ma numeru, o ile nie powstał z dokumentu sprzedaży lub korekty. Posiada tylko datę i kontrahenta.
UWAGA!!!
Jeżeli nie dodana zostanie żadna pozycja, wraz z wyjściem z dokumentu usunięty zostanie jego nagłówek i nie pojawi się na liście dokumentów.
Wraz z usunięciem ostatniej pozycji istniejącego dokumentu, nagłówek również zostanie automatycznie usunięty, a formularz zamknięty.
Dodatkowo, na liście Kaucji na dokumentach, pod przyciskiem F8, dostępne są filtry.
Widok można ograniczyć do konkretnego okresu, kontrahenta oraz Rodzaju dokumentu, z podziałem na Fakturę sprzedaży, fakturę korygującą oraz dokument wystawiony ręcznie.
- Informacja techniczna
Na potrzeby obsługi Systemu kaucyjnego dodano dwie nowe tabele NAGL_KAUC i POZ_KAUC. Tabela POZ_KAUC zawiera operacje na kaucjach, natomiast tabela NAGL_KAUC spina operacje w ramach jednego dokumentu.
Tabele wypełniane są automatycznie przez triggery na tabelach:
- POZ_DOK przy dodawaniu, update, usuwaniu oraz usuwaniu pozycji,
- POWIAZ_KOR przy dodawaniu pozycji. Dzięki temu można odszukać pozycję korygowaną.
Podczas dodawania pozycji do tabeli POZ_KAUC zakładany jest rekord w NAGL_KAUC. Należy pamiętać, że usunięcie ostatniej pozycji dotyczącej danego dokumentu z tabeli POZ_KAUC powoduje automatyczne usunięcie rekordu z tabeli NAGL_KAUC.
Zmiany dotyczące rozliczenia kaucji
Wersja 3.88 wprowadza obsługę rozliczenia kaucji z operatorem.
Odbieranie opakowań i odpadów opakowaniowych z jednostek handlu detalicznego oraz hurtowego, które są objęte systemem kaucyjnym, odbywa się poprzez rejestrację zwrotów w systemie. Następnie system umożliwia rozliczenie kaucji z punktami zbierającymi opakowania wchodzące w zakres tego systemu, zapewniając prawidłowe ujęcie zarówno zwrotów, jak i rozliczeń finansowych związanych z obsługą kaucyjną.
Lista operatorów systemu kaucyjnego:
https://www.gov.pl/web/klimat/system-kaucyjny-operatorzy
W zależności od zawartych umów, należy wprowadzić operatorów w kartotece kontrahentów.
W związku z powyższym do menu Magazyn dodano opcję Rozliczenia z operatorem.
Rozliczenie kaucji z operatorem pozwala na zbilansowanie ilości i wartości pobranych, zwróconych, wprowadzonych do obrotu i zakupionych kaucji za wskazany okres w zależności od rodzaju opakowania.
Dodając rozliczenie należy wskazać kontrahenta będącego Operatorem systemu kaucyjnego, z którym zawarta jest umowa o współpracy w ramach systemu kaucyjnego.
Następnie wprowadzić okres, za który mają zostać zbilansowane kaucje.
W nagłówku rozliczenia należy także umieścić Nr umowy regulującej współpracę ze wskazanym operatorem systemu kaucyjnego.
W przypadku niewprowadzenia numeru umowy, zapis rozliczenia oraz wykonanie obliczeń dla wskazanego okresu nie jest możliwe, i w takiej sytuacji wyświetla się komunikat o brakującym numerze umowy.
Nr umowy oraz Operator po wprowadzeniu rozliczenia są automatycznie wprowadzane do kolejnych rozliczeń z możliwością ich zmiany.
Po wprowadzeniu wszystkich niezbędnych informacji, wybranie przycisku Oblicz spowoduje zbilansowanie kaucji za wprowadzony okres.
Na widoku rozliczenia wykazywane są:
- Ilość sprzedana – ilość kaucji wprowadzonych na dokumentach sprzedaży z operacją Sprzedaż (pobranie kaucji),
- Pobrane kaucje – wartość kaucji wprowadzonych na dokumentach sprzedaży z operacją Sprzedaż (pobranie kaucji),
- Ilość zwrócona – ilość kaucji zwróconych, tzn. dodanych do dokumentu Kaucji z operacją Zwrot kaucji,
- Wypłacone kaucje – wartość kaucji wypłaconych przy operacji Zwrotu kaucji,
- Ilość wprowadzona do obrotu – ilość kaucji wprowadzonych na dokumentach sprzedaży z operacją Wprowadzenie kaucji do obrotu,
- Wprowadzone do obrotu kaucje – wartość kaucji wprowadzonych na dokumentach sprzedaży z operacją Wprowadzenie kaucji do obrotu,
- Ilość zakupiona – ilość kaucji wprowadzonych na dokumentach zakupu,
- Zakupione kaucje – wartość kaucji wprowadzonych na dokumentach zakupu.
W dolnej części okna znajduje się Saldo rozliczeń z Operatorem wyliczane wg wzoru:
kaucje wprowadzone do obrotu + pobrane kaucje – zwrócone kaucje – kupione kaucje
Do Rozliczenia kaucji z operatorem stworzono wydruk Rozliczenie z operatorem – wydruk podstawowy – KAUCROZL, zawierający podsumowanie kaucji dla poszczególnych typów opakowań (rodzaj kaucji) z wyszczególnionym saldem.
